Ouder & Wijzer | Afbouwen van werk

Over de mogelijkheden om uw pensioen naar voren te halen wordt geschreven in dit artikel. Een vervroegd pensioen is echter niet voor iedere werknemer (financieel) haalbaar. In plaats van een vervroegd volledig pensioen zijn er echter ook mogelijkheden om in aanloop naar uw pensioen minder te gaan werken.

Afbouwen van werk

Minder werken betekent ook minder loon. Minder loon betekent dat er minder pensioen wordt opgebouwd. Dit zorgt ervoor dat door veel oudere werknemers de drempel om hun werk af tebouwen als tamelijk hoog ervaren wordt. Over het salaris en de pensioenopbouw bij het afbouwen van werkzaamheden richting het pensioen kunnen echter met de werkgever afspraken gemaakt worden. Ook de werkgever heeft er namelijk belang bij dat de werknemer in de aanloop naar zijn of haar pensioen gezond en gemotiveerd blijft. Bovendien creëert het afbouwen van werk door oudere werknemers de ruimte om jongere (vaak goedkopere) werknemers aan te nemen en de kennis en ervaring van de oudere werknemers aan de jongere werknemers over te dragen. 

Afbouwen van verantwoordelijkheden

Het generatiepact is er vooral op gericht om de arbeidsomvang (het aantal uren per week of per dag) af te bouwen. Minstens net zo belangrijk voor de (mentale) gezondheid van de oudere werknemer is het afbouwen van verantwoordelijkheden in zijn of haar functie in aanloop naar de pensionering.
Doordat in de aanloop naar de pensionering al een deel van de verantwoordelijkheden worden overgedragen, wordt de werkdruk verminderd en is de kans op uitval door ziekte minder groot.

Generatiepact

In sommige gevallen zijn er al collectieve afspraken gemaakt over het afbouwen van werk en het daarbij behorende salaris en pensioenopbouw. Dit is dan vastgelegd in een zogenaamd generatiepact dat onderdeel van een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) uitmaakt. Onder anderen de cao’s voor Grafimedia, Metaal & Techniek, Motorvoertuigen en Tweewielerbranche, Sociaal Werk, Uitgeverijbedrijf en Woondiensten bevatten een dergelijk generatiepact.
De meest voorkomende variant op het generatiepact is de 80/90/100-variant. De werknemer gaat 80 procent werken, ontvangt 90 procent loon en de pensioenopbouw blijft voor 100 procent in stand. Er komen ook andere varianten voor zoals: 60/80/100, 70/80/100, enzovoort.

Deelname aan het generatiepact kan in de meeste gevallen slechts in overleg met de werkgever, ook wel de ‘dubbele vrijwilligheid’ genoemd. In de praktijk blijken met name de werknemers met een hoger financieel vermogen gebruik te maken van het generatiepact. Deze groep werknemers kan het zich makkelijker veroorloven om een deel van het inkomen in te leveren in ruil voor een geringere arbeidsomvang.

Maatwerk

Wanneer er geen afspraken over het afbouwen van werkzaamheden in de van toepassing zijnde cao zijn opgenomen, dienen de werkgever en werknemer samen een regeling overeen te komen. Dit vereist maatwerk. De volgende punten zijn daarbij belangrijk:

Regeling voor vervroegde uittreding (RVU)

Sinds januari 2021 is het fiscaal gezien mogelijk om maximaal 3 jaar voor de AOW-leeftijd te stoppen met werken. Werknemers die hier gebruik van kunnen maken, ontvangen tijdens deze periode een maandelijks bedrag. Dit bedrag is per 1 januari 2023 vastgesteld op € 2037,- bruto per maand. Deze regeling is fiscaal mogelijk, maar dat betekent niet dat iedere werknemer hier gebruik van kan maken, het is geen wettelijk recht. De kosten van de uitkering moeten door de werkgever worden betaald. In verschillende cao’s zijn hierover inmiddels afspraken gemaakt. Valt u onder een cao die een RVU-regeling kent, dan kunt u in overleg met de werkgever gaan en zal het worden geregeld. Valt u echter niet onder een cao of kent de cao waar u onder valt geen regeling, dan bent u afhankelijk van de medewerking van de werkgever.

In eerste instantie betrof de RVU-regeling een tijdelijke regeling die gold tot en met 31 december 2025. Inmiddels is door de Eerste Kamer bij de behandeling van de nieuwe Pensioenwet een motie aangenomen om deze regeling te verlengen en te verruimen, zodat deze ook aantrekkelijker wordt voor werknemers met een lager inkomen. In de tweede helft van 2023 volgt hierover vermoedelijk meer duidelijkheid.

Onbetaald verlof
Wanneer minder werken wordt gecombineerd met volledige pensioenopbouw wordt dit vaak vormgegeven door middel van het opnemen van (gedeeltelijk) onbetaald verlof. Een gedeeltelijk ontslag is niet mogelijk omdat het pensioenreglement in de meeste gevallen bij een gedeeltelijk ontslag geen mogelijkheid biedt voor de voortzetting van de volledige pensioenopbouw. Ook hier geldt dat de afname van de arbeidsomvang via het verlof maximaal 50 procent mag bedragen.

Combinatie met vervroegd pensioen
Verder kan de verminderde loondoorbetaling nog worden aangevuld met een (gedeeltelijk) vervroegd pensioen. Het is fiscaal mogelijk om uw pensioen naar voren te halen en tegelijkertijd uw pensioenopbouw volledig voort te zetten.

Dit hoofdstuk is geschreven door Bert van den Bosch, jurist Individuele Belangenbehartiging bij de RMU.