Ouder & Wijzer | Werken en mantelzorg verlenen. Hoe combineer ik dat?

De combinatie van werk en mantelzorg kan erg pittig zijn. In dit hoofdstuk bezien we de combinatie werken en mantelzorg verlenen. In dit artikel over mantelzorg wordt ingegaan op de sociale aspecten van mantelzorg.

Wat zijn mijn rechten en plichten richting mijn werkgever?

Het uitgangspunt binnen de arbeidsrelatie is dat werkgever en werknemer zich gedragen als goed werkgever en goed werknemer. Dit is een brede paraplu waar veel onderwerpen onder vallen. Toegespitst op het verlenen van mantelzorg betekent dit voor de werknemer dat de activiteiten die buiten het werk worden verricht, in principe geen invloed mogen hebben op uw functioneren als werknemer. Uw werkgever mag van u verwachten dat u de afgesproken uren werkt en uw werk nauwgezet verricht.

Wanneer de mantelzorg bijvoorbeeld ’s nachts veel van u vraagt en u daardoor niet voldoende uitrust, is dat een alarmbel dat u op deze manier uw werk en zorgtaken niet langer kunt combineren. Hoewel het niet verplicht is om privéactiviteiten te delen met uw werkgever en collega’s, kan het wel verstandig zijn om te vertellen dat u mantelzorg verricht. Hierdoor ontstaat mogelijk meer begrip voor het feit dat u soms dingen moet regelen.
Als goed werknemer is het niet de bedoeling dat u tijdens werktijd veelvuldig met privézaken bezig bent. Maar veel werkgevers zullen er geen bezwaar tegen hebben wanneer u incidenteel onder werktijd een telefoontje moet plegen.

U zou de volgende punten met uw werkgever kunnen bespreken:

• Kunt u verlof opnemen (meer informatie hierover onder het kopje 'Calamiteitenverlof' verderop in dit artikel);
• Kunnen uw werktijden worden aangepast, al dan niet tijdelijk;
• Is het mogelijk om deels thuis te werken;
• Mogen overuren of bijvoorbeeld leeftijdsuren ingezet worden op momenten dat het voor u goed uitkomt.

Uw plicht als werknemer is om uw werk goed te blijven uitvoeren. Er bestaat geen algemeen recht op mantelzorgverlof, maar er zijn wel een aantal verlofmogelijkheden waar u een beroep op kunt doen.
Verder is het raadzaam om na te gaan of er in de cao die voor u van toepassing is iets geregeld is met betrekking tot het verlenen van mantelzorg. In de cao Verpleeg- &, Verzorgingshuizen & Thuiszorg (VVT) is bijvoorbeeld opgenomen dat werknemers die meer dan 8 uur per week en meer dan 3 maanden mantelzorg verrichten, dit bij hun werkgever moeten aangeven. Men kijkt dan samen hoe overbelasting voorkomen kan worden. Deze cao kent ook een regeling voor betaald verlof voor een aaneengesloten periode van drie maanden in geval van noodzakelijke verzorging aan een ernstig zieke partner of kind.

Bedrijfsarts

Wanneer u spanningsklachten of stress ervaart vanwege de combinatie werk en mantelzorg, vraag dan om een consultbij de bedrijfsarts. U hoeft zich niet eerst ziek te melden voordat u bij de bedrijfsarts terecht kunt. Vanaf 1 juli 2018 is in de Arbeidsomstandighedenwet opgenomen dat een werknemer het recht heeft om de bedrijfsarts te bezoeken bij vragen rondom gezondheid en werk.

Wat kan de RMU betekenen in het berekenen of het financieel haalbaar is om minder te werken?

Wanneer u overweegt om minder uren te gaan werken, bijvoorbeeld omdat u meer mantelzorg wilt verlenen, neem dan contact op met de RMU. We kunnen voor u een berekening maken wat de gevolgen zijn voor uw loon wanneer u minder gaat werken. Bel ons ook wanneer u van gedachten wilt wisselen over uw werksituatie.

Heeft uw werkgever uw verzoek om minder uren te gaan werken ingewilligd, dan liggen de nieuwe uren vast. Stel dat u na verloop van tijd graag weer meer uren wilt werken, dan kunt u vragen om uitbreiding van uw uren en verwijzen naar de Wet flexibel werken. Uw werkgever kan uw verzoek echter afwijzen, wanneer er onvoldoende werk is. (Onbetaald) verlof heeft als voordeel dat uw contracturen blijven bestaan. In die zin is verlof gunstiger dan definitief uren inleveren. Een en ander is natuurlijk ook afhankelijk van uw zorgtaken en de gezondheid van degene aan wie u zorg verleent.
Kiest u ervoor om minder te gaan werken, dan komt u mogelijk in aanmerking voor een (hogere) toeslag, zoals zorgtoeslag of huurtoeslag.

Zijn er voor deze situaties (combinatie werk en mantelzorg) regelingen (financieel of op ander vlak)? En zo ja, wat houden die in en waar zijn die te vinden?

Er zijn een aantal verlofmogelijkhedenwaar een mantelzorger beroep op kan doen. In de Wet arbeid en zorg is onder andere het volgende opgenomen:

Calamiteitenverlof: 
Moet u bijvoorbeeld met uw partner, kind of ouder mee naar het ziekenhuis, dan kunt u hiervoor calamiteitenverlof opnemen. Tijdens het calamiteitenverlof wordt het loon volledig doorbetaald. Calamiteitenverlof geldt alleen voor de benodigde tijd. Dit kan enkele uren en hooguit enkele dagen zijn.

Kortdurend zorgverlof:
Wanneer u noodzakelijke zorg in verband met ziekte moet verlenen aan uw echtgenoot, kind of bloedverwant in de eerste of tweede graad, dan kunt u een beroep doen op kortdurend zorgverlof. Dit verlof kan jaarlijks ten hoogste twee keer de arbeidsduur per week verleend worden. Werkt u bijvoorbeeld 28 uur per week, dan heeft u recht op 56 uur zorgverlof per jaar. U hoeft dit verlof niet aansluitend op te nemen, maar kunt dit spreiden. Tijdens het kortdurend zorgverlof wordt het loon voor 70% doorbetaald.

Langdurig zorgverlof:
Dit verlof kan worden opgenomen in geval van levensbedreigende ziekte of noodzakelijke verzorging van een naaste die ziek of hulpbehoevend is. De omvang van het langdurig zorgverlof is jaarlijks ten hoogste zesmaal de arbeidsduur per week. Tijdens het langdurig zorgverlof heeft u geen recht op loondoorbetaling.

Neem ook contact op met het WMO-loket (Wet Maatschappelijke Ondersteuning) van uw gemeente. De medewerker van de gemeente gaat met u in gesprek en onderzoekt wat er precies nodig is qua hulp. Mogelijk komt de zorgvrager in aanmerking voor Persoons gebonden budget (Pgb). In dat geval kan er voor sommige zorgtaken (bijvoorbeeld huishoudelijke hulp of dagbesteding) zorg worden ingekocht.

Overig

Wanneer de zorg erg zwaar wordt, overweeg dan om hulp in te schakelen. Dit wordt ook wel respijtzorg genoemd (bron: Rijksoverheid). Er zijn verschillende soorten respijtzorg, waaronder:

• Opvang buitenshuis, zoals dagopvang of een logeerhuis;
• Hulp thuis van een beroepskracht of vrijwilliger;
• Tijdelijke zorg, bijvoorbeeld een dagdeel per week of tijdens een vakantie.

Op de websites www.rijksoverheid.nl en www.mantelzorg.nl is hierover meer informatie te vinden.

Dit hoofdstuk is geschreven door Marieke van de Beek, juridisch medewerker Individuele Belangenbehartiging bij de RMU. 

DIT ARTIKEL IS GEPUBLICEERD IN DE BROCHURE OUDER & WIJZER VAN RMU SENIOR, UITGAVE 2020.