Ouder & Wijzer | Wonen bij het ouder worden

Bij het ouder worden is de huidige tendens om zo lang mogelijk op je zelf te blijven wonen. Soms is daarvoor een aanpassing aan de woning nodig. In andere gevallen is een verhuizing naar een kleinere of aangepaste woning gewenst. Redenen hiervoor kunnen zeer uiteenlopend zijn: achteruitgaande gezondheid, niet uit de voeten kunnen met hulpmiddelen zoals een rollator, aanpassingen die te duur zijn, te veel onderhoud aan de woning en/of tuin, te grote woning, weinig winkels of kerk in de buurt, enzovoort.

Wat is wijsheid?

U woont al jaren mooi en u bent bekend met uw woonomgeving. De meest gehoorde uitdrukking rond wel of niet verhuizen is besluiteloosheid. “Laten we nog maar afwachten en zien hoe het verder gaat.”
In Johannes 21 vers 18 staat: “Toen gij jonger waart, gorddet gij uzelven, en wandeldet, alwaar gij wildet; maar wanneer gij zult oud geworden zijn, zo zult gij uw handen uitstrekken, en een ander zal u gorden, en brengen, waar gij niet wilt.”Deze tekst kan ook toegepast worden op de ouder wordende mens, die zelf maar geen beslissing kan nemen. Het kan dan gebeuren dat er een onverwachte situatie ontstaat, waardoor anderen een beslissing moeten nemen waar de man, vrouw of echtpaar die het betreft.

Ouderen die wel beslisten om de woning aan te passen of te verhuizen naar een kleinere woning, met veel minder onderhoud en met goede voorzieningen, zeggen meestal dat zij dit veel eerder hadden moeten doen. Hieronder treft u enkele voorbeelden van maatregelen om de woning meer geschikt te maken met voorzieningen voor de oude dag, aan te passen of toch te verhuizen.

Overheidsprogramma Langer Thuis

Met het programma Langer Thuis wil de overheid ervoor zorgen dat meer mensen in een geschikte woning oud kunnen worden. Om de ontwikkeling van nieuwe woonvormen te stimuleren is de stimuleringsregeling Wonen en Zorg opgesteld.
Meer informatie vindt u op de website van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland: www.rvo.nl. 

Afspraken per gemeente over aanpassen van woningen
In de gemeentelijke woonvisie geeft een gemeente weer hoe zij ervoor wil zorgen dat ouderen geschikt kunnen (blijven) wonen. Gemeenten maken hierover afspraken met woningcorporaties, marktpartijen, zorgaanbieders en burgerinitiatieven. Het gaat dan over aanpasbaarheid van een woning en de kosten die daarmee gemoeid zijn. Ook wordt gekeken naar de aantallen aanpasbare woningen in uw buurt, hoeveel van deze woningen te huur of te koop zijn, hoeveel vraag er is in de gemeente en wat de demografische veranderingen en de mobiliteitsbeperkingen zijn.

Mensen met mobiliteitsbeperkingen hebben een beperkte mogelijkheid om afstanden af te leggen. Wat is de (loop)afstand van hun huis tot voorzieningen zoals winkels, artsen, apotheek, kerk? Oftewel de leefbaarheid van de gemeente? Aangepaste woningen noemt men ster 3 woningen. Die huizen zijn in beginsel geschikt voor mensen met mobiliteitsbeperkingen.

Vergoeding voor aanpassen woning

Kan ik een vergoeding krijgen als ik een woningaanpassing nodig heb?
Heeft u een aanpassing nodig in uw woning zoals een traplift of een verhoogd toilet? U kunt dan een vergoeding aanvragen via de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) of de Wet langdurige zorg (Wlz). Dit is afhankelijk van de aard en de zwaarte van de aanpassing en de mate waarin u zorg nodig heeft. Als het aanpassen van de woning erg veel geld kost, kiezen sommige gemeenten ervoor om een verhuisvergoeding te geven in plaats van een vergoeding voor aanpassing.

Levensbestendige woning

Wat houdt 'met voorbedachte rade een woning kopen' in?
Dit betekent dat als het nodig is door senioriteit en/of mobiliteitsbeperking er op eenvoudige wijze en met beperkte kosten voorzieningen op dezelfde etage gemaakt kunnen worden als het leefgedeelte. Bijvoorbeeld dat een slaap- en badkamer op de begane grond kan worden gerealiseerd. 

Wanneer u besluit een eigen droomhuis te bouwen wilt u daar waarschijnlijk ook zo lang mogelijk kunnen blijven wonen.
Tref daarom meteen de juiste voorzieningen of bereid deze voor. Heeft u nog niet nagedacht over levensbestendig wonen? Dan kunt u erover nadenken om een traplift aan te schaffen of een eventuele garage die aan de woning is gebouwd geschikt te maken als slaapkamer en badkamer.

Mantelzorgwoning bouwen

Misschien beschikt u over een ruim eigen terrein. Dan is het plaatsen van een mantelzorgwoning op eigen terrein het onderzoeken waard. Wat vaak voorkomt is dat de ouder(s) een mantelzorgwoning laten plaatsen en betrekken en -indien u kinderen heeft ontvangen- een kind in het ouderlijke huis trekt. De (schoon)kinderen die het ouderlijk huis hebben betrokken zijn dan vaak ook mantelzorger als dat nodig is.
Het kan ook andersom, de mantelzorger gaat in de mantelzorgwoning en verleent aan het ouder echtpaar zorg in hun eigen woning. Let op! Als de relatie mantelzorg/woning niet meer van toepassing is, moet de mantelzorgwoning verwijderd worden.

Verbod op weigeren woonruimte wegens ziekte of handicap

Mag een woningeigenaar, dus de verhuurder of de verkoper, iemand met een chronische ziekte of handicap weigeren vanwege ziekte of handicap?
Het antwoord is kort: nee. Een woningeigenaar mag u om die reden niet als huurder of koper weigeren. Dit staat in de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (Wgbh/ cz).
Verder moet een verhuurder u toestemming geven om bijvoorbeeld een scootmobiel in een portiek te parkeren (tenzij dat gevaar oplevert). Of om een blindengeleidehond in een gebouw toe te staan, ook al geldt er een verbod op huisdieren.

Op een goede manier ouder worden gaat niet vanzelf.
Met het sluiten van de verzorgingstehuizen is er een gat ontstaan tussen thuis wonen en het verpleeghuis. Om dit gat te dichten zijn (kleinschalige) collectieve woonvormen in opkomst. Het zijn meestal particuliere en/of stichtingsinitiatieven, waarbij je huur betaalt voor de woning en de zorg apart ingekocht kan worden, als dit op termijn nodig is.

Woning verkopen/ kopen

Heeft u een groot huis met een enorme tuin? Maak dan eens, misschien samen met anderen, een goede afweging om deze te verkopen en kleiner, gelijkvloers te gaan wonen. Laat hierin meewegen hoe de maatschappelijke voorzieningen in de omgeving zijn zoals kerk, winkels, arts, apotheek, enzovoort.
Bij deze overweging kunt u mee laten wegen wat de verkoopprijs van de huidige woning en de aankoopprijs van de aan te kopen woning is, in het geval van een koopwoning. Tel daarbij de verbouwings-, verhuis- en inrichtingskosten op.
Mogelijk houdt u nog wat geld over (van groter naar kleiner) als extra bij de pensioenvoorziening. Bij al de genoemde mogelijkheden is een testamentaire vastlegging geen overbodige luxe. Dat kan narigheid in de toekomst voorkomen.

Tot slot

Het is raadzaam om tijdig na te denken over de woonomgeving waar u uw laatste levensjaren wenst door te brengen. Tot slot: wat is er beter te wensen dan de woning die beschreven is in Johannes 14 vers 2: In het huis Mijns Vaders zijn vele woningen; anderszins zo zou Ik het u gezegd hebben; Ik ga heen om u plaats te bereiden.

Dit hoofdstuk is geschreven door Anton van Laar, bestuurslid RMU Senior.

DIT ARTIKEL IS GEPUBLICEERD IN DE BROCHURE OUDER & WIJZER VAN RMU SENIOR, UITGAVE 2020.